FORDIZM: Henry Ford tarafından 1900’lü
yılların başında geliştirilmiş ve ilk kez Ford
otomobil fabrikasında uygulanmasına geçilmiş bir üretim organizasyon biçimidir. Kapitalist emek
sürecinde Emek sürecinde
yönetimin işçilerin becerilerine
olan bağımlılığını ortadan kaldırıp, işçileri vasıfsızlaştıran bir dizi adımın mekanize olmuş bir bileşimidir. Fordist iş
organizasyonunda Taylorist ilkelere göre üretim sürecindeki küçük parçalara
bölünen işler, yapılış sırasına göre bir hatta dizilmekte, işçilerin üretim
sırasında işi gereği parça almak ya da alet/makina kullanmak için
gidiş-gelişleri önlenmektedir. Bunun yerine, işin nesnesinin, üretim sürecinin
gerektirdiği işlem sırasına göre dizilmiş makinalar ve iş istasyonları boyunca
hareket etmesi sağlanmakta ve böylece Fordist montaj hattı (akar band) ortaya
çıkmaktadır. Fordist kitle üretiminin temel öğeleri ayrıntılı iş bölümü, seri hareket ve
sürekliliktir. Tüm bu öğeler 20. yüzyıl başı kapitalist üretimine yabancı olmamakla beraber, ABD’de bu yeni üretim
organizasyon biçiminin ortaya çıkışı, kitle üretimiyle elde
edilen yüksek ürün miktarının tüketilebileceği
büyüklükte pazarların oluşmasına bağlı olmuştur. Üretim artışı ile
birlikte ortaya çıkan yeterli sayıda vasıflı işçi
bulamama sıkıntısı, emek tasarrufu sağlayan, özellikle de vasıflı
emek gereksinimini ortadan kaldıran üretim tekniklerini son derece çekici kılmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder